Izrada i usvajanje Sporazuma o saradnji Vlade i nevladinog sektora u Kantonu Sarajevo, kojim su utvrđeni osnovni principi i vrijednosti buduće međusektorske saradnje, bio je značajan, ali tek prvi korak u izgradnji partnerskih odnosa između ova dva sektora. U prvom dijelu realizacije projekta „Dijalog i saradnja vlasti i NVO sektora u KS – Strategija za uspjeh“ uspostavljen je, za samo par mjeseci, prvi Ured za saradnju Vlasti i NVO sektora u BiH, te imenovani članovi Savjeta za saradnju vlasti i NVO sektora ispred Vlade KS, dok je Mreža „Sporazum plus“ provela kompletnu proceduru izbora članova Savjeta ispred NVO sektora u Kantonu Sarajevo. Međutim, da bi profunkcionisala oba ova tijela potrebno je da Vlada KS potvrdi kompletno imenovanje Savjeta, nakon čega se treba održati konstituirajuća sjednica Savjeta, kao stručnog savjetodavnog tijela Vlade, izabrati predsjedavajući (iz reda NVO-a) i zamjenik predsjedavajućeg Savjeta (iz vladinog sektora), usvojiti Poslovnik o radu i Plan rada Savjeta za 2011.godinu.

Osnovna svrha nastavka projekta je primjena i dalja izgradnja već usvojenog Sporazuma o saradnji Vlade Kantona Sarajevo i nevladinog sektora u Kantonu, kroz izradu i usvajanje Kodeksa dobre prakse/Pravila za građansko učestvovanje u procesu donošenja odluka, Kodeksa pozitivne prakse/Pravila za financiranje inicijativa, programa i projekata nevladinih organizacija iz sredstava kantonalnog budžeta, tepodrška zagovaračkim i drugim civilnim inicijativama usmjerenim na praktičnu primjenu osnovnih vrijednosti i principa Sporazuma u svakodnevnim odnosima predstavnika vlade i civilnog društva u Kantonu Sarajevo.

Projekat treba da rezultira stvaranjem normativno-pravnog i institucionalnog okvira za izgradnju dijaloga i partnerske saradnje Vlade i civilnog društva u Kantonu Sarajevo zasnovane na osnovnim principima i vrijednostima Sporazuma.

Projekat, uz financijsku podršku FOD BiH, implementira Centar za promociju civilnog društva Sarajevo.

Ovaj projekat je dio šire inicijative unapređenja odgovornosti i efikasnosti lokalnih vlasti u BiH u pružanju javnih usluga i zadovoljenju stvarnih potreba građana kroz aktivniju ulogu civilnog društva. Ovu inicijativu je pokrenuo i realizuje Fond otvoreno društvo BiH u partnerstvu sa Razvojnom agencijom Eda Banja Luka, Centrom za promociju civilnog društva Sarajevo, Agencijom lokalne demokratije Mostar i Centrom za menadžment, razvoj i planiranje Doboj.

Uprkos značajnoj podršci koje su jedinice lokalne samouprave u BiH dobile, prvenstveno kroz projekte pomoći od strane međunarodne zajednice, kvalitet pruženih lokalnih javnih usluga nije zadovoljavajući, bitno se razlikuje od opštine do opštine, dok je stepen njihove dostupnosti i dalje na niskom nivou. Povrh toga, BiH vlasti nisu spremne da učine više na implementaciji druge generacije ljudskih prava (socio-ekonomska i kulturna prava), posebno kada su u pitanju marginalizovane i socijalno ugrožene grupe stanovništva. Istraživanja i procjene ukazuju na to da je odgovornost BH vlasti za pružanje javnih usluga građanima nedovoljna, te da ne postoje adekvatne informacije o tome kakvi su stvarni efekti u procesu zadovoljavanja potreba građana. Značajnu prepreku predstavlja preklapanje nadležnosti različitih nivoa vlasti (često pravdanje različitih nivoa vlasti u BH da ne znaju ko je za šta odgovoran i nadležan), kao i nedostatak povratnih informacija od samih građana. Pojedine opštine, za svoje potrebe, s vremena na vrijeme provode ankete među građanima o javnim uslugama, ali rezultate ovih anketa selektivno objavljuju u javnosti, u zavisnosti od njihovih rezultata i potreba dnevne politike. U središtu pažnje predloženog projekta je efikasna lokalna samouprava u čijem fokusu su građani kao aktivni činioci, koji treba da oblikuju lokalne politike, te da na taj način utiču na povećanje kvaliteta života svih građana. Da bi se to ostvarilo projektom je planirano otpočinjanje procesa unapređenja lokalnih javnih usluga u smislu poboljšanja njihovog kvaliteta i dostupnosti. Projektom su predviđene tri sljedeće ključne grupe aktivnosti:

• Kreiranje metodologije za ispitivanje stepena zadovoljstva građana lokalnim javnim uslugama

Kao rezultat projekta kreirana je i testirana “PULS” metodologija, koja obuhvata ispitivanje zadovoljstva građana sa 16 odabranih javnih usluga. Kreiran je i prateći software koji treba da olakša proces unosa i obrade podataka, i kreiranje konačnog izvještaja po opštinama. Ova metodologija prvenstveno treba da analizira subjektivne stavove građana o javnim uslugama (“citizen report cards”), ali i da definiše objektivno mjerljive indikatore kvaliteta i dostupnosti lokalnih javnih usluga (“leaken indicators”). Metodologija je namijenjena za korištenje od strane organizacija civilnog društva.

• Obuka organizacija civilnog društva u monitoringu pružanja javnih usluga na lokalnom nivou

Ukupno 13 domaćih nevladinih organizacija je prošlo obuku u primjeni metodologije za ispitivanje stepena zadovoljstva građana lokalnim javnim uslugama (EKOPOT- Tuzla, CPCD-Sarajevo, Damar Omladine-Visoko, LDA-Mostar, Medica-Zenica, MDPi-Doboj, SISTEM-Brčko, Don-Prijedor, Vesta-Tuzla, CIPP-Zvornik, Centar za edukaciju mladih-Travnik, Milenijum-Srbac, Organizacija za edukaciju i političko obrazovanje-Teslić)

• Sprovođenje istraživanja i kampanja za poboljšanje kvaliteta javnih usluga na lokalnom nivou

Značajna karakteristika javnih usluga na lokalnom nivou u BiH jeste nejednak kvalitet usluga građanima, kako između različitih jedinica lokalne samouprave, tako i unutar same jedinice lokalne samouprave, uzimajući u obzir kvalitet i dostupnost usluga. Stoga se kao jedno važno pitanja nameće: “Kako unaprijediti odgovornost (lokalnih) donosilaca odluka s ciljem donošenja takvih odluka koje pogoduju unapređenju kvaliteta života svih građana, te poštivanju njihovih ustavom zagarantovanih prava?” Komparativna analiza i dobra praksa u zemlji i inostranstvu u unapređenju kvaliteta pružanja lokalnih usluga ukazuje da je za adekvatno unapređenje rada i kvaliteta usluga najvažnije da se vrši redovno ispitivanje zadovoljstva korisnika, koje danas skoro da i nije prisutno u BiH. Komunikacija između lokalnih vlasti, građana i OCD nije zadovoljavajuća i vrlo često je zasnovana na podacima koje nudi lokalna samouprava, a čija je validnosti upitna.

Projekat namjerava da, uz angažovanje partnerskih OCD, izvrši ispitivanje stepena zadovoljstva građana lokalnim uslugama. Za istraživanje stepena zadovoljstva građana koristiće se metodologija i alati PULS metodologije, prethodno razvijene kroz projekat. Rezultati dobijeni ovim istraživanjima će biti iskorišteni za pokretanje javne debate sa postojećim lokalnim vlastima, kao i političkim kandidatima za lokalne izbore 2012.godine. Projektom će biti obuhvaćeno 25 BH opština. Projekat predviđa održavanje velikog broja različitih promotivnih i zagovaračkih aktivnosti (ulične akcije, distribucija promotivnih materijala, medijske kampanje, javni skupovi, tribine, forumi, press konferencije, i tsl), koje za cilj imaju promociju nalaza istraživanja i otpočinjanje javnog dijaloga između OCD, građana, predstavnika vlasti i kandidata za lokalne izbore na temu unapređenja kvaliteta lokalnih usluga. Očekuje se da projekat doprinese poboljšanju kvaliteta života građana u odabranim opštinama, povećanju odgovornosti lokalnih vlasti, te povećanju kapaciteta organizacija civilnog društva u smislu aktivnog zagovaranja unapređenja kvaliteta i dostupnosti lokalnih javnih usluga.

Tokom protekle tri godine FOD BiH je pružao podršku radu interaktivnog centra učenja/znanja za lokalne lidere (http://www.edapedia.net) . Radi se, zapravo, o inovativnom načinu zadovoljavanja potrebe za pružanjem aktivne podrške načelnicima i vodećim timovima u BH opštinama u pogledu usavršavanja i inoviranja znanja. Stvaranje napredne i prosperitetne lokalne zajednice nezamislivo je bez stvarnog liderstva. Lokalno liderstvo je jedna inherentno politička uloga, koja uključuje postavljanje jasnih prioriteta i vršenje teških izbora, razrješavanje konflikata i uravnoteživanje različitih zahtjeva i pogleda. Rezultati koje je centar znanja za lokalne lidere ostvario u prethodnom periodu bi se mogli sumirati na sljedeći način:

• u tematski transfer znanja i razmjenu iskustava/praksi putem virtuelnog interaktivnog centra učenja za lokalne lidere uključili su se praktično svi načelnici opština u BH, 33 zamjenika, odnosno pomoćnika načelnika opština, 63 predsjedavajuća opštinskih vijeća/skupština, 180 eksperata iz BiH i zemalja u okruženju, aktivnih u području lokalne uprave;
• uvedena su moderna i inovativna sredstva komunikacije i učenja među lokalnim liderima i ekspertima (podcast, video cast, e-biblioteka, e-mreža, e-alati...);
• godišnja savjetovanja lokalnih lidera zadobila su karakter jedinstvenog događaja i jedinstvene prilike za okupljanje, razmjenu iskustava, učenje i druženje lokalnih lidera i eksperata;
• godišnje savjetovanje lokalnih lidera, na kojem redovno učestvuju i resorni ministri i pomoćnici ministara, postalo je i neka vrsta platforme za kreiranje, lansiranje i zagovaranje strateških interesa lokalne samouprave u BiH (inicirana nova rješenja za povećanje izvornih prihoda jedinica lokalne samouprave, za harmonizaciju odnosa opštinskih skupština i načelnika, promovisani strateški prioriteti lokalne samouprave do 2015. godine...);

Očekuje se da će naredni lokalni izbori planirani u jesen 2012. godine donijeti i određeni broj novih načelnika opština, njihovih zamjenika i predsjedavajućih opštinskih skupština/vijeća. Budući lokalni zvaničnici nisu imali priliku da se na sistematičan i praktičan način upoznaju sa najvažnijim izazovima sa kojima će se suočiti u svom radu, niti da formiraju potrebne stavove i vještine da bi se djelotvorno uhvatili u koštac s tim izazovima. Zato će se u središtu aktivnosti interaktivnog centra znanja za lokalne lidere naći novoizabrani lokalni zvaničnici – njihovi motivi, znanja, vještine i stavovi – kako bi u ranoj fazi svog mandata bili uključeni u proces sistematskog transfera znanja i iskustava potrebnih za uspješno vođenje njihovih lokalnih uprava i samouprava. Ključni izazov za novoizabrane lokalne zvaničnike biće kompletiranje već započete modernizacije i transformacije njihovih lokalnih uprava i lokalnih zajednica. Stoga će težište obuke biti na razvijanju pristupa i vještina transformacionog liderstva.

Projekat, uz financijsku podršku FOD BiH, implementira Razvojna agencija Eda iz Banja Luke.

Lokalni, odnosno opštinski nivo vlasti u BiH je dugo bio zanemarivan kada je u pitanju razvoj informatičkog društva i njegovo uključivanje u strateške prioritete u zemlji. Postojeći zakonski okvir i rješenja koja su u primjeni na lokalnom nivou u BiH su zanemarila intenzivan razvoj informacionih i komunikacionih tehnologija, zapostavljajući na taj način i koncept e-uprave kao jedan od ključnih razvojnih trendova i prilika. Najveći problem je, sasvim sigurno nedostatak planiranja u oblasti razvoja informacionih sistema na nivou jedinica lokalnih samouprava, uz nedostatak standarda i pravnih regulativa.

Projektom je sačinjena sveobuhvatna, sistematska analiza trenutnog stanja i perspektiva za jačanje i razvoj e-uprave i, s tim u vezi, razvoj e-učešća građana i odgovornosti izabranih predstavnika na lokalnom nivou u BiH, sa fokusom na preporuke i moguća rješenja u toj oblasti. Ključnim domaćim akterima uključenim u proces ponuđen je svojevrstan akcioni plan (preporuke) za jačanje e-učešća na lokalnom nivou. (elektronsku verziju izvještaja možete preuzeti ovdje: http://www.media.ba/mcsonline/bs/tekst/razvoj-lokalne-e-uprave-u-bosni-i-hercegovini). Projekat uz financijsku podršku FOD BiH realizuje MediaCentar iz Sarajeva.

Ovaj projekat inspirisan je percepcijom generalnog propadanja urbanih susjedstava, tj. javnih prostora unutar užih urbanih zajednica na pod-opštinskom nivou u BiH. Propadanje privatnih stambenih objekata i javnih prostora na području urbanih susjedstava najuočljivije je na vandalizmom uništenim zgradama i javnim prostorima, oštećenim ulicama i trotoarima, ilegalnim parking prostorima, neodržavanim zelenim površinama i razbacanim otpacima. Kako je moguće da stanovnici tolerišu deteritoraciju susjedstva i ne vrše pritisak na davaoce usluga i nadležne vlasti? Kako je moguće da pružatelji usluga ne pružaju usluge koje su im dodijeljene od strane građana i vlasti? Zašto vlasti ne sankcionišu davaoce usluga zbog njihovog neuspjeha u pružanju usluga koje građani plaćaju? Šta to omogućava ovim negativnim faktorima da ulaze u interakciju jedni s drugima i doprinose brzoj degradaciji urbanih susjedstava?

Projekat polazi od hipoteze da je došlo do svojevrsnog napuštanja javnog prostora u zoni neposrednog susjedstva, te da je došlo do povlačenja građana u privatnu sferu i usko-porodične veze i mreže interakcija. Istovremeno, javne službe i institucije vlasti također su u velikoj mjeri napustile taj javni prostor, ili su ga značajno zanemarile. Javni prostor u okviru najužeg susjedstva postao je „ničija zemlja“. Projekat namjerava da istraži ključne mehanizme društvene kohezije, odnosno raskidane mreže unutar susjedstva, propadanje mehanizama društvene kohezije na nivou susjedstva i efekat koji to ima na kapacitet stanovnika da kolektivno djeluju i pozivaju predstavnike vlasti i davaoce usluga na odgovornost.

Projekat, uz financijsku podršku FOD BiH, implementira Analitika – centar za društvena istraživanja iz Sarajeva.